|
буйруқ мандубликни ифодалайди. Унга қарина Пайғамбар с.а.в.нинг бола исташни мақтаганларидир.
3- Аллоҳ Таоло бизга қачон ейиш, ичиш ва аёллардан тийилишимизни баён қиляпти.
حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ
(Ва то тонгдан оқ ип қора ипдан ажраладиган пайтгача). Яъни, субҳи содиққача. Субҳи содиқ уфқда горизонтал ип шаклида пайдо бўлиб, кеча билан кундузни ажратадиган оқликдир, ёруғликдир. Ундан олдин вертикал ип шаклида бошқа бир оқлик, ёруғлик ҳам пайдо бўлади. Уни субҳи козиб, дейдилар. Ейиш, ичиш ва мубошарат қилишдан тийилиш субҳи козибдан эмас, субҳи содиқдан бошланади.
Адий ибн Ҳотам ривоят қилади:
وَكُلُواْ وَاشْرَبُواْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ
(Ва то оқ ип қора ипдан ажраладиган пайтгача еб-ичаверинглар). Шу оят нозил бўлганда битта оқ ва битта қора арқонни олиб, ёстиғимнинг остига қўйдим. Уларга қараб, қараб қўярдим. Оқи қорасидан ажралганидан кейин ейиш, ичишдан тийилдим. Тонг отгач, Пайғамбар с.а.в.нинг олдиларига бориб, қилган ишимни айтган эдим, у киши шундай дедилар:
«إِنَّ وِسَادَكَ إِذَنْ لَعَرِيضٌ، إِنَّمَا ذَلِكَ بَيَاضٌ النَّهَارِ مِنْ سَوَاد ِاللَّيْلِ»
«Демак, ёстиғинг кенг экан. Оятда кундузнинг оқлиги кечанинг қоралигидан (ажралгунига қадар)» дейилган.65
«Бухорий ўзининг саҳиҳида Саҳл ибн Саъддан ривоят қилишича, шундан кейин Аллоҳ таоло (مِنَ الْفَجْرِ тонгдан)ни нозил қилди». Шу билан бу сўз
الْخَيْطُ الأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الأَسْوَدِ
(оқ ип қора ипдан) оятидаги мужмалликнинг баёни бўлди.
4- (ثُمَّ أَتِمُّواْ الصِّيَامَ إِلَى الَّليْلِ Сўнгра кечгача рўзани бенуқсон қилиб тутинглар!). Аллоҳ Таоло биздан рўзани кечгача етказишимизни, тўла қилишимизни талаб қиляпти. Кечанинг озгина бўлса ҳам бир қисмига кириб борилгандагина кечгача бўлади. Чунки кундуз кеча билан ёпишган. Рўза тўла бўлиши учун кундуз билан кеча ўртасида ўзаро бир-бирига тегиниш, туташиш бўлмаслигининг иложи йўқ. Шунинг учун бу гап кеча бошланганидан тонг отгунга қадар, деган маънодадир.
(65) Бухорий: 4149, 4150. Муслим: 1824. Абу Довуд: 2002. Дорамий: 1632.
117-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208